Mitral kapak hastalıkları, kalbin sol tarafında yer alan mitral kapağın işlevini tam olarak yerine getirememesi sonucu ortaya çıkan önemli bir sağlık problemidir. Bu yazıda, mitral kapak hastalıklarının nedenlerini, belirtilerini, tanı yöntemlerini ve son yıllarda gelişen tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Kalp ve Mitral Kapak Nasıl Çalışır?
Kalbimiz, dört odacıktan oluşan güçlü bir pompadır. Sağ kulakçık, sağ karıncık, sol kulakçık ve sol karıncık olarak adlandırılan bu bölümler arasında, kanın tek yönlü akmasını sağlayan dört ana kapakçık bulunur. Bunlar: mitral kapak, triküspid kapak, aort kapak ve pulmoner kapaktır.
Mitral kapak, kalbin sol kulakçığı ile sol karıncığı arasında yer alır. Kalp kasıldığında, bu kapak açılarak oksijenlenmiş kanın sol karıncığa geçmesini sağlar. Ardından, aort kapağı açılır ve kan tüm vücuda pompalanır. Mitral kapak hastalıklarında bu akış düzeni bozulur; bu da kalbin yükünü artırır ve zamanla ciddi sorunlara yol açabilir.
Mitral Kapak Hastalıklarının Nedenleri Nelerdir?
Mitral kapak hastalıkları genetik ya da sonradan gelişen nedenlere bağlı olabilir. Temel olarak iki grupta sınıflandırılır:
1. Doğumsal Nedenler
Bazı bireylerde mitral kapak yapısal olarak doğuştan anormal olabilir. Bu durum doğumsal mitral kapak hastalığı olarak adlandırılır ve genellikle çocukluk döneminde belirti verir.
Doğumsal olarak kabul edebileceğimiz ama sıklıkla erişkin hayatta karşımıza çıkan en önemli mitral kapak hastalığı ise Mitral Kapak Prolapsusu dur. Bu hastalık en sık mitral kapak yetmezliği yapan patolojidir. Mitral kapağı oluşturan yaprakçıkların dokusunda yapısal olarak bir zayıflık ve buna bağlı olarak yaprakçığın sol kulakçığa doğru bombeleşmesi ve bu esnada kapağın tam olarak kapanmaması söz konusudur.
2. Edinsel (Sonradan Gelişen) Nedenler
Yetişkinlik döneminde en sık karşılaşılan nedenler şunlardır:
- Romatizmal ateş: Çocukluk döneminde geçirilen bu enfeksiyon sonrası mitral kapakta kireçlenme gelişebilir.
- Yaşlanma: Yaşla birlikte kapak yapısı bozulabilir, darlık veya yetmezlik görülebilir.
- Kalp krizi (iskemik hastalık): Kalp kası yeterli oksijen alamadığında mitral kapak işlevini yitirerek yetmezlik tablosuna neden olabilir.
Mitral Kapak Hastalıklarının Türleri
Mitral Kapak Darlığı (Mitral Stenoz)
Kapak yaprakçıklarının kalınlaşması ve kireçlenmesiyle kapak yeterince açılamaz hale gelir. Bu durum, sol kulakçıkta kan birikimine ve zamanla akciğerlerde yüksek basınca neden olur.
Sıklıkla görülen neden: Romatizmal ateş
Başlama yaşı: Genellikle 20-40 yaş arası
Belirtiler: Nefes darlığı, çarpıntı, egzersiz intoleransı
Mitral Kapak Yetmezliği (Mitral Regürjitasyon)
Mitral kapak tam kapanamadığında kanın bir kısmı sol karıncıktan sol kulakçığa geri kaçar. Bu durum kalbin yükünü artırır ve zamanla kalp kası zayıflar.
Sıklıkla görülen nedenler: Kapak yapısal bozuklukları, iskemik kalp hastalığı, bağ dokusu hastalıkları
Belirtiler: Nefes darlığı, yorgunluk, ritim bozukluğu
Mitral Kapak Hastalıklarının Belirtileri
Hastalık ilerledikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Eforla veya dinlenirken nefes darlığı
- Çabuk yorulma
- Kalp çarpıntısı
- Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişlik
- Geceleri artan öksürük
- Stetoskopla kalpte üfürüm duyulması
Mitral Kapak Hastalıklarında Tanı Yöntemleri
Tanı süreci genellikle aşağıdaki adımları içerir:
- Fizik muayene: Kalpte üfürüm duyulması önemli bir bulgudur.
- Ekokardiyografi (EKO): Kalp kapaklarının yapısı ve işlevi ultrason ile değerlendirilir.
- EKG (Elektrokardiyografi): Ritim bozuklukları saptanır.
- Göğüs röntgeni: Kalp büyümesi ve akciğerde sıvı birikimi araştırılır.
- Anjiyografi: Cerrahi planlama öncesi kalp damarları incelenir.
Mitral Kapak Hastalıklarında Tedavi Yöntemleri
Tedavi, hastalığın şiddeti, belirtiler ve kalp fonksiyonlarına göre planlanır. Temel tedavi yaklaşımları:
1. İlaç Tedavisi
Hafif ve orta dereceli vakalarda semptomları kontrol altına almak için kullanılır:
- Diüretikler (idrar söktürücüler)
- Beta blokerler
- ACE inhibitörleri
- Ritim düzenleyiciler
- Antikoagülanlar (özellikle ritim bozukluğu varsa)
2. Cerrahi Tedavi
Kapaktaki hasarın derecesine göre tamir ya da değişim kararı verilir:
Kapak Tamiri (Mitral Plasti)
Kapak yapısı onarılarak işlevselliği korunur. Özellikle genç hastalarda ve iskemik mitral yetmezlikte tercih edilir. Kumadin gibi kan sulandırıcı ilaç kullanımına gerek kalmaz.
Kapak Değişimi (Mitral Replasman)
Kapak tamiri mümkün olmayan hastalarda uygulanır. Kullanılan kapak türleri:
- Mekanik kapak: Uzun ömürlü, ancak ömür boyu kan sulandırıcı gerekir.
- Biyolojik kapak: İlaç gerektirmez fakat 10-15 yıl ömrü vardır.
Minimal İnvaziv ve Robotik Cerrahiler
Son yıllarda geliştirilen teknikler sayesinde, büyük kesi yapılmadan kapak cerrahileri mümkündür. Özellikle robot destekli ameliyatlarda:
- Göğüs kemiği kesilmeden kaburgaların arasından göğüs boşluğuna girilir.
- Kozmetik sonuçlar daha iyidir
MitraClip Yöntemi
Yüksek riskli hastalarda cerrahiye alternatif olarak, kasıktan girilen bir kateter yardımıyla kapakçıklar klipslenerek kaçak azaltılır.
Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Mitral kapak hastalıkları ilerleyici olduğu için zamanında tedavi edilmezse aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir:
- Kalp yetmezliği
- Atriyal fibrilasyon gibi ritim bozuklukları
- Beyin embolisi ve felç
- Pulmoner hipertansiyon (akciğer damarlarında yüksek basınç)
- Triküspid kapakta bozulma
Sonuç: Erken Teşhis Hayat Kurtarır
Mitral kapak hastalıkları, erken teşhis ve doğru tedaviyle kontrol altına alınabilir. Özellikle nefes darlığı, çabuk yorulma ve çarpıntı gibi belirtiler yaşayan kişilerin zaman kaybetmeden kardiyoloji uzmanına başvurması büyük önem taşır. Günümüzde gelişmiş görüntüleme teknikleri ve cerrahi yöntemlerle bu hastalıkların başarıyla tedavi edilmesi mümkündür.
